تکنیک دستی
درمان دستی (تکنیک دستی) یا منوال تراپی، یک درمان فیزیکی است که عمدتا توسط فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران برای درمان درد و ناتوانی اسکلتی عضلانی، کاهش سفتی عضلات و بهبود عملکرد بافت ها و مفاصل ستون فقرات یا اندام ها استفاده می شود.
در این روش درمانگر شما تمرین‌ها و کشش‌هایی را به شما اختصاص می‌دهد که می‌توانید به طور مستقل انجام دهید، اما تکنیک‌های درمان دستی که توسط یک درمانگر ماهر اعمال می‌شود، می‌تواند درمان شما را به سطح بالاتری برساند.
انواع تکنیک های درمان دستی
تکنیک های مختلفی در فیزیوتراپی درمان دستی وجود دارد که به بررسی چند مورد از آن ها می پردازیم:
تحرک بافت نرم
تحرک بافت نرم یک روش درمانی دستی است که در آن درمانگر به طور فیزیکی عضلات و رباط ها را کشش می دهد و فشار وارد می کند. تحرک بافت نرم، می تواند به کاهش تنش و کاهش التهاب بافت آسیب دیده کمک کند. همچنین می تواند انعطاف پذیری را بهبود بخشد، به طوری که اغلب برای بهبود حرکت در مفاصلی که تحرک خود را از دست داده اند استفاده می شود. بافت های نرم شامل رباط ها، تاندون ها، ماهیچه ها و فاسیا هستند.
کشش عضله
از دیگر روش های موثر در درمان دستی یا منوال تراپی، کشش عضلات می باشد. در این تکنیک بیمار در طی مدت زمان معین و خاصی مثلا حدود 30 تا 90 ثانیه، در یک موقعیت خاص قرار گرفته تا عضلات درگیر و منقبض شده آن شل شوند. سپس فیزیوتراپیست با کشش در عضله آسیب دیده به کاهش اسپاسم عضله، کاهش درد و تنش های موجود در بافت های عضله کمک کرده و به بهبود بیمار می پردازد. این روش در درمان دردهای گردن و سیاتیک و آسیب های تاندونیت بسیار کاربردی و مفید می باشد.
آزادسازی میوفشیال
درمان آزادسازی میوفاشیال یک روش درمانی دستی است که به طور خاص فاسیا را هدف قرار می دهد. فاسیا بافت ضخیمی است که تمام استخوان ها و ماهیچه های بدن ما را می پوشاند. فیزیوتراپیست نقاط سفت در فاسیا را پیدا میکند و به صورت دستی آنها را برای بازیابی انعطاف پذیری دستکاری می کند. این تکنیک مفاصل و ماهیچه ها را از هر گونه فشاری که به آنها وارد می شود تسکین می دهد. این عمل در تمام نقاط سفت شده تکرار می شود تا زمانی که درمانگر دیگر نتواند هیچ تنشی را در بدن تشخیص دهد. اغلب برای درمان کمردرد، سیاتیک و سایر اشکال درد مزمن استفاده می شود.
تکنیک آزادسازی فعال (ART)
یک تکنیک درمانی دستی اختصاصی است که در برخی از کلینیک‌های فیزیوتراپی انجام می‌شود. در طول یک جلسه ART، درمانگر فشار زیادی را روی بافت نرمی که شکل یا اندازه آن در اثر فشار یا آسیب‌های حاد مکرر تغییر یافته است، وارد میکند. به طور همزمان، به بیمار دستور داده می شود تا به روش های خاصی حرکت کند که انعطاف پدیزی بافت نرم بهبود یابد. این متد برای درمان انواع مختلف درد مزمن استفاده می شود.
ماساژ
در تکنیک ماساژ، بافت‌های نرم مانند عضلات و فاسیا به وسیله دست ماساژ داده می‌شوند تا تورم و درد کاهش یافته، گردش جریان خون بهبود یابد و عضلات شل شوند.
نحوه تاثیر منوال تراپی
درمان های دستی از چهار جنبه بر بدن بیمار تاثیر می گذارد: از نظر روانی، بیوشیمیایی، عصبی و فیزیکی.
این یک حرکت غیرفعال مفاصل است و باعث می شود عضلات، مفاصل و رباط های اطراف آن کشیده شود، همچنین می تواند به درمان بافت اسکار کمک کند. انجام تمرینات خاص توسط بیمار به منظور پشتیبانی و حفظ پیشرفت باید در دستور کار قرار بگیرد.
درمانگران معتقدند که درمان دستی می تواند درد در نخاع و مناطقی را که دچار آسیب شده اند متوقف کند و به فعال کردن سیستم پاداش مغز کمک کند.
مزایای تکنیک های دستی
- کاهش درد
- بهبود عملکرد مفاصل
- بهبود دامنه حرکتی
- بهبود ثبات و کشش بافت
- کاهش التهاب بافت نرم
- کاهش تنش عضلانی
- القای آرامش
- رفع محدودیت های حرکتی
- بهبود ضعف و خستگی عضلانی
موارد کاربرد تکنیک دستی
درمان دستی برای درمان اختلالات حرکتی که باعث درد و کاهش دامنه حرکت می شود استفاده می شود. برخی از این کاربردها شامل موارد زیر است:
- درمان استئوآرتریت، آسیب‌دیدگی‌های شانه یا حتی تورم فک
- گرفتگی مچ پا
- درد کمر و سیاتیک
- درد عضلات ساکروایلیاک
- بورسیت ها
- اسپاسم عضلانی
- رگ به رگ شدن عضلات
- درد های مزمن مفصلی
- آرتروز زانو و آرتروز لگن
- تنگی کانال نخاعی
- درد گردن
موارد منع استفاده از تکنیک دستی
- درد غیرقابل تحمل
- پوکی استخوان
- نرمی مفاصل و استخوان
- مشکلات لخته شدن خون
- ضایعات پوستی
- اختلالات شدید داخلی
- سرطان
- جراحات، شکستگی ها، پیج خوردگی ها
- سستی لیگامنت از ستون فقرات گردن
- فلج عضلات پیشرونده
- در صورت داشتن خونریزی داخلی مفصل
- و کسانی که جراحی تعویض مفصل انجام داده اند.
منوال تراپی بیشتر در کدام مفاصل انجام می شود؟
درمان دستی را با رعایت احتیاط روی تمامی مفاصل می توان انجام داد، اما این تکنیک بیشتر روی ستون فقرات انجام می شود. البته سایر قسمت های بدن مانند مچ دست، آرنج، مفصل ساکروایلیاک، لگن، شانه، انگشتان پا، مچ پا و زانو نیز با استفاده از این تکنیک درمان شده اند.
آیا منوال تراپی واقعا در درمان کمر درد مؤثر است؟
منوال تراپی موجب کاهش کمر درد و بهبود قوای حرکتی، خشکی عضلات و مفاصل می شود. استفاده از تکنیک منوال تراپی در کنار سایر درمان های فیزیو تراپی موجب درمان عارضه های ستون فقرات و عضلانی بیماران می شود. منوال تراپی یکی از شیوه های نوین و سریع درمان کمر درد می باشد.
بسته به شرایط بیمار، ممکن است کمی احساس فشار یا کشش به وجود بیاید، اما نباید درد شدید ایجاد شود. در بعضی موارد (مثلاً اسپاسم یا گرفتگی شدید)، کمی ناراحتی طبیعی است، ولی همیشه باید در حدی باشد که بیمار تحمل کند. اگر درد زیاد بود، باید فوراً به فیزیوتراپیست اطلاع داده شود.
کاهش درد عضلات و مفاصل
کاهش اسپاسم و گرفتگی
بهبود جریان خون و کاهش التهاب
افزایش دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری
آماده‌سازی بدن برای انجام تمرینات ورزشی یا توانبخشی
باعث کاهش درد، شل شدن عضلات گرفته، بهبود جریان خون و افزایش حرکت مفاصل می‌شود. این کار بدن رو برای تمرینات توانبخشی هم آماده‌تر میکند.
خیر. در بعضی شرایط مثل پوکی استخوان شدید، شکستگی تازه، عفونت، التهاب حاد یا مشکلات خاص عروقی و عصبی ممکن است استفاده از تکنیک‌های دستی ممنوع یا محدود باشد. تشخیص نهایی با فیزیوتراپیست و پزشک است.
خیر. تکنیک دستی یکی از ابزارهای فیزیوتراپی است و معمولاً همراه با تمرین درمانی یا دستگاه‌ها (مثل الکتروتراپی یا لیزر) استفاده می‌شود تا نتیجه بهتر و ماندگارتر باشد.